THIẾT KẾ CẢNH QUAN VƯỜN NHẬT

15/10/2021 | Tin tức

Cùng với vườn Trung Hoa, vườn Nhật cũng là một trong những phong cách vườn mang đậm văn hóa, lối sống của người Á Đông. Nhưng khác với vườn Trung Hoa, vườn Nhật mang tính chất tượng trưng, cô đọng, nhưng vẫn mang sự truyền cảm, thể hiện được sự tĩnh lặng, bình yên và biểu tượng cho niềm tin vào tôn giáo ở đất nước này. Nếu như vườn Trung Hoa cố gắng thể hiện rõ sự mênh mông vô bờ và hùng vĩ của thiên nhiên thì trong vườn Nhật sự mênh mông, hùng vĩ của thiên nhiên được thể hiện một cách tinh tế, cô đọng. Điểm đặc biệt trong thiết kế vườn Nhật là sự cân bằng, tính thống nhất và tôn trọng vẻ đẹp tự nhiên được thể hiện qua một số kiểu vườn đặc trưng như sau:

Karesansui: hay còn gọi là vườn Thiền. Với thiết kế độc đáo thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên núi non hùng vĩ và mặt nước chủ yếu với sỏi và đá nên còn được gọi với cái tên khác là vườn Zen. Kiểu vườn này chủ yếu chịu ảnh hưởng của Phật giáo, ở đây các triết lý của Phật giáo cũng phần nào được thể hiện tinh tế trong từng không gian.

(Vườn thiền – Vườn được thiết kế từ sỏi và đá cào)

Chaniwa hay Roji: Vườn trà đạo. Đây là khu vườn đặc trưng dành riêng cho hoạt động thưởng trà của người Nhật. Trước khi vào thưởng trà khách mời phải qua những nghi thức riêng, đặc trưng của vườn trà mà theo quan niệm của người Nhật là phải được “thanh lọc” bụi trần trước khi vào thưởng trà.

(Con đường đá dẫn đến trà thất)

Kiểu vườn này cũng giống như vườn Zen, mang một vẻ đẹp đặc trưng riêng của nó. Ở đây, từ những hòn đá, con đường,…tất cả đều có tên riêng như một thực thể “sống”.

Tsukiyama: Vườn túc sơn hay còn có nghĩa là “Hòn non bộ” là kiểu vườn rộng để đi dạo. Khu vườn được thiết kế mô phỏng lại khung cảnh thiên nhiên rộng lớn với đầy đủ các yếu tố ngọn núi, con suối, thác nước,…từ những yếu tố căn bản của thiên nhiên như đá, nước,…

(Khu vườn Tsukiyama thiết kế mô phỏng thiên nhiên rộng lớn)

Những yếu tố cơ bản thường gặp trong thiết kế cảnh quan vườn Nhật ở Việt Nam:

Sắp xếp đá – Hòn non bộ:

Bằng sự kết hợp một số loại đá tự nhiên, hòn non bộ là đặc trưng không thể thiếu của một khu vườn Nhật. Sự sắp xếp được chia thành ba chủ đề chính:

Tư tưởng Shinsen – Mô tả bồng lai tiên cảnh (Đạo giáo): Mô tả thác, núi, phong cảnh, linh vât như nhóm đá bồng lai, nhóm đá hạc và rùa, Yodomariishi, Funaishi,…

(Nguồn: Trần.T.Bảo Châu)

Tư tưởng Phật giáo (Thiền tông): Nhóm đá Tam Tôn, nhóm đá núi Meru,…

(Nguồn: Trần.T.Bảo Châu)

Tín ngưỡng dân gian: Nhóm đá 7 5 3, đá âm dương,…

(Nguồn: Trần.T.Bảo Châu)

Đèn lồng đá:

Ban đầu nó đúng nghĩa là một chiếc giỏ đựng đèn, được bao bọc bởi khung gỗ và giấy đặt trong các ngôi đền, chùa thời Nara. Sau đó đổi thành vật liệu đá để đặt ngoài trời. Không chỉ dùng để thắp sáng vườn mà còn soi lối cho Thần, Phật nghe thấy lời thỉnh cầu để bảo vệ cho con người và giúp thanh tẩy không khí. Sau này trở thành một đặc điểm cơ bản để nhận biết vườn Nhật.

(Tsubo Garden ở Yoshida-ke)

Sỏi:

Thường được sử dụng để tượng trưng cho nước bằng cách trải sỏi và cào thành hình gợn sóng. Có rất nhiếu kiểu tạo hình gợn sóng cho sỏi. Thường thấy trong thiết kế vườn khô.

(Nguồn: pinterest.com)

Khe nước nhỏ:

Thường là dòng suối nhỏ chảy quanh co trong khu vườn len lỏi giữa những hòn đá và cây cối giúp tăng thêm cảm giác bình yên và làm cho khu vườn thêm phần sống động hơn.

(Khe nước nhỏ trong vườn Nhật - Nguồn: Trần.T.Bảo Châu)

Hồ nước:

Thời xa xưa ở Nhật, để mô phỏng biển người ta đào hồ nước trong những vườn lớn để tổ chức dàn nhạc vào dịp lễ hội. Sau đó, quy mô hồ nhỏ dần cho đến ngày nay chỉ là hồ nhỏ để nuôi cá trong vườn.

(Hồ nước trong vườn Nhật - Nguồn: pinterest.com)

Thác nước:

Theo quan niệm của người Nhật thác nước là dòng chảy tự nhiên như là nguồn sống, sự luân phiên biến đổi không ngừng tạo nên vận khí tốt.

(Vinhomes Central Park)

Đá trải đường:

Trong khu vườn Nhật lối đi thường được lát đá, trải sỏi theo nhiều kiểu khác nhau để thuận tiện cho việc đi lại và chống trơn trượt. Với cách sắp xếp đa dạng linh hoạt của sỏi, đá giúp khu vườn thêm sinh động và hấp dẫn hơn.

(Đá trải đường trong vườn Nhật - Nguồn: pinterest.com)

Đá kê bước:

Trong một khu vườn Nhật chắc chắn chúng ta sẽ bắt gặp những phiến đá trải dọc lối đi vừa có tác dụng dẫn lối vừa có tác dụng tránh giẫm đạp lên cỏ hoặc sỏi đã được cào sẵn phía bên dưới.

(Đá kê bước trong vườn Nhật - Nguồn: pinterest.com)

Cối đá đựng nước:

Thường thấy trong vườn thiền và vườn trà đạo của Nhật, là vật dùng chứa nước để rửa tay, thanh lọc cơ thể trong các ngôi đền, chùa và vườn trà đạo. Thường được làm bằng đá nguyên khối.

(Cối đá đựng nước trong vườn Nhật - Nguồn: pinterest.com)

Ống nước tre:

Ngày xưa người Nhật dùng các ổng tre kết hợp với nước tạo tiếng động để xua đuổi chim thú trong nông nghiệp, sau đó mới được dùng trong sân vườn cùng với chậu đá sử dụng là nơi rửa mặt, rửa tay. Ở Việt Nam các ống tre trong vườn thường để trang trí.

(Ống tre nước trong vườn Nhật - Nguồn: Trần.T.Bảo Châu)

Cây cầu:

Có nhiều loại khác nhau như cầu gỗ, cầu đá,…thường được bố trí bắc ngang qua ao và suối nước. Trong vườn Nhật, cây cầu có ý nghĩa như là ranh giới giữa thế giới này và thế giới bên kia. Ở vườn Tịnh Độ, cây cầu phải theo nguyên tắc gác từ Đông sang Tây.

(Vinhomes Central Park)

Cây trồng:

Ở Nhật việc chọn lựa và chắm sóc cây trồng rất được chú trọng. Thời xưa thì cây tuyết tùng và cây long não được coi là đại diện của thần linh, mang đến sự tốt lành, được sử dụng nhiều trong vườn. Đến thời Nara thì cây thông và cây hoa bốn mùa được ưa chuộng. Đến thời kì Edo hoa diên vĩ, cây vạn tuế,…được sử dụng rộng rãi. Nhưng ở Việt Nam, cây trồng sử dụng cho vườn kiểu Nhật chỉ đáp ứng được một số loại cây nhưng vẫn tuân thủ bố cục bố trí cây theo kiểu Nhật và chủ yếu sử dụng cây bonsai.

(Nguồn: Trần.T.Bảo Châu)

Vật trang trí:

Một trong những yếu tố tuy nghĩ là không cần thiết nhưng nó không thể thiếu trong vườn Nhật đó là những vật trang trí nhỏ như chậu đá, tượng con vật,…vừ